Bolwerk 2 / Merwekade 102

 

 

 
Locatie op kaart

 

Het Bolwerk ligt buiten de oudste 14e-eeuwse stadsmuur. Het gebied is pas rond 1450 bij de stad getrokken en opnieuw bemuurd, waarbij de oude stadsmuur geslecht is. Op deze plek lag tot ver in de 18e eeuw een in de rivier uitgebouwd bolwerk, dat met zijn kanonnen de toegang tot de Wijnhaven bewaakte. Het bolwerk beschermde de ingang van de ‘Oude Haven’. Rond 1616-1617 is het “tnieuw blaeuw bolwerck” gebouwd. “Blaeuw” verwees hierbij naar de kleur van de gebruikte hardsteen.

 

 

Op de hoek van de havenmond verhief zich in de middeleeuwen een enorm beeld met een stadswimpel in de hand. Dat was Hanneken van Dordt. In de onmiddellijke nabijheid vond men de Hanneke van Dordtstoren, één van de oude vestingtorens.

 

Het pand Bolwerk 2/ Merwekade 102 staat aan de voorzijde op het oude bolwerk. Tijdens grondwerkzaamheden halverwege de 19e eeuw is de hardstenen bekleding van het bolwerk intact aangetroffen. Na sloop van het bolwerk werd dit buitendijkse gebied tussen 1862 en 1865 opgehoogd tot een handelskade, (Merwekade), die dienst deed als aanlegplaats voor sleepboten, kolen-, vracht- en passagiersschepen. Langs de kade werden in de 19de eeuw huizen en bedrijfspanden gebouwd.

  

 

Het gedeelte aan de Merwekade tussen het Melkpoortje en de Boomstraat was tot midden negentiende eeuw een gebied dat volop in ontwikkeling was. Buiten een zeilmakerij werd er verder een teernering uitgeoefend. Er was een glasblazerij, een suikerraffinaderij en een distilleerderij. Daarnaast was er een branderij en handel in koloniale waren gevestigd.

 

 

Rederijkantoor met directeurswoning in 1916 ontworpen door architect Frans Stam, in opdracht van de expediteur Dirk van Loon. Het pand staat aan de noordoostelijk zijde van het historisch centrum, waar de rivieren de Oude Maas, de Noord en de Beneden Merwede samenkomen, op de hoek van de Merwekade en het Bolwerk.

 

 

Gerrit van Brakel jr. was in het bezit van een grondstuk op de hoek van de Merwekade/Bolwerk waarop een pand van één verdieping hoog stond, dat verhuurd was aan Van Herwaarden, sleepagent en caféhouder. Na het overlijden van deze huurder kocht Dirk van Loon, een reder die voer met sleepboten op Antwerpen en Zeeland, in 1916 dit grondstuk met opbouw.

 

Eveneens werd er van mevrouw Elisa Maria Franzen, weduwe van de heer Hendrikus Arnoldus Gelissen, een grondstuk gekocht. Hij liet het bestaande pand nog datzelfde jaar geheel slopen en vervangen door het huidige pand. Bolwerk 2 toont grote verwantschap met het buurpand Bolwerk 4, dat werd gebouwd in 1908.